Posts

Showing posts from January, 2024

टी वाय बी ए सेमिस्टर६ इतिहास पेपर नंबर 6

                                                                    वस्तु संग्रहालयशास्त्र   भारतामध्ये वस्तुसंग्रहालयाचे स्थान अत्यंत मोलाचे आहे. कारण भारताच्या प्राचीन कलासंस्कृतीचा वारसा जतन करुन ठेवण्याचे काम वस्तुसंग्रहालये करतात. एका पिढीपासून दुसऱ्या पिढीला हा बहुमोल ठेवा व त्याचे ज्ञानप्रसाराचे कार्य वस्तुसंग्रहालये करतात. यामुळेच देशांमध्ये सांस्कृतिक एकता व एकात्मता टिकून राहते. भारतासारखा देश जो विविधतेने नटलेला आहे. त्यामध्ये आपणांस भाषिक, धार्मिक, प्रांतिक, सांस्कृतिक विविधता दिसून येते. तरीसुद्धा या विविधतेमध्ये सुद्धा वस्तुसंग्रहालयामुळेच एकता टिकून राहिली आहे. तीचे संगोपन, संवर्धन व जोपासन करण्याचे श्रेय वस्तुसंग्रहालयानांच द्यावे लागेल. म्हणूनच 'डॉ. सत्य प्रकाश वस्तुसंग्रहालये' ही सार्वजनिक संस्था आहे असे म्हणतात. वस्तु संग्रहालये ही लोकशिक्षणाची महत्त्वाची केंद्रे मानली जातात. भारतासारख्या लोकशाही...

टी वाय बी ए सेमिस्टर६ इतिहास पेपर नंबर ४ मध्ययुगीन भारताचा इतिहास मुघल काळ (१५२६-१७०७) VIMP Notes

  बाबराच्या आक्रमणावेळची परिस्थिती अ) भारतातील राजकीय परिस्थितीः १) दिल्ली: महमंद घोरीने पृथ्वीराज चव्हाणचा १९९२ तराईनच्या युद्धात पराभव करून, दिल्लीची सत्ता मुसलमानांनी हाती घेतली. अल्लाउद्दीन खिलजी व महंमद तघलकाच्या काळात सर्व हिंदुस्थान सत्ता निर्माण झाली. परंतु नंतर सुलतानशाहीला उतरती कळा लागली. तैमूरलंगाने आक्रमण करून भयानक हत्याकांड व लुटालुट केली. खिजखान सय्यदने १४१३ दिल्लीची सत्ता ताब्यात घेतली. शेवटी सय्यद सुलतान दिल्ली सोडून जाताना बहलोल लोदीने गादी मिळवली. त्याने पंजाब, जौनपुर, बुंदेलखंड, पश्चिम, बिहार, इ. भाग ताब्यात घेतले. त्याचा मुलगा सिकदरखानाने राज्यात स्थैर्य प्राप्त केले. त्यानंतर इब्राहीम खान गादीवर आला. जौनपूरच्या राज्यावरून इब्राहीमखान व भाऊ जलालखान यांच्यात वाद होऊन, जलालखानाला ठार मारले. इब्राहीमखान संशयी, शंकेखोर स्वभावाचा होता. त्याने जलालखानाला मदत करणाऱ्या सरदारांना कैदेत टाकले व ठार मारले. सत्ता टिकवण्यासाठी रक्तपात, जुलुम, हत्या करत असे. पंजाबचा राज्यपाल दौलतखान यांने दिल्लीत भेटीसाठी यावे असा हुकूम इब्राहिमखानाने काढला. पण दौलतखानाने आपला मुलगा दिलावर...